Lâu nay chỉ dùng AI để viết SEO, hỗ trợ công việc hằng ngày như một trợ lý (dịch thuật, tra cứu thông tin). Cũng không suy nghĩ tới lúc AI có thể giúp mình ra các quyết định đầu tư, đặc biệt trong bộ môn số học, chứng khoán.
Người viết không phải là một daily trader. Thay vào đó, là một nhà đầu tư trung – dài hạn (vì nghe rằng mấy ông thần tỷ phú bên Mỹ bảo tôi giàu vào đầu tư chứng khoán từ lúc 20 tuổi). Việc đầu tư chứng khoán giúp tôi (hoặc bất kể ai) có động lực để đọc và nắm tin tức hằng ngày, quan tâm sâu hơn tới các vấn đề kinh tế chính trị của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Việc đầu tư dài hạn cũng không quá ngốn nhiều thời gian, không cần ngày ngày cắm mặt vào bảng số để có thể tập trung cho những việc khác.
Tôi cũng nghe tư vấn của một vài broker và cố gắng chỉ theo dõi họ. Việc này hiểu như trong con đường thành minh chủ, chỉ nên theo một hoặc một vài môn phái. Nghe quá nhiều thì loãng và cuối cùng có thể bị tẩu hỏa nhập ma.
Tôi cũng chỉ tập trung một vài mã đầu ngành. Mục đích để trong trường hợp xấu nhất, khoản đầu tư của mình cũng không thành giấy lộn đúng nghĩa. Ngoài ra, việc theo 1 vài mã chứng khóa nhất định giúp bạn hiểu được tạo lập, hiểu được công ty/ ngành hơn.
Con người trong chứng khoán – giữa lý trí và cảm xúc
Nhà đầu tư hay broker thì chung quy đều là human, mà human thì sẽ có cảm xúc. Mình chưa rõ các NĐT Việt Nam 20-25 năm kinh nghiệm (sàn CK Việt Nam thành lập từ năm 2000) thì có đỡ tham sân si hơn NĐT trẻ không? Có lẽ họ cũng sẽ chai lỳ hơn và lý trí hơn, nhưng không có nghĩa là không có cảm xúc. Mà còn cảm xúc thì còn FOMO,…
Chưa kể với sự mở rộng nhanh chóng của các công ty chứng khoán, số lượng tài khoản mở mới tăng trưởng liên tục, rất nhiều NĐT được tiếp cận với các broker trẻ (chưa kể NĐT có tài khoản vài triệu tới vài chục triệu VNĐ thì khó kết giao được với những broker giàu kinh nghiệm). Những người broker trẻ có yếu điểm nhất định:
- Trình độ học vấn và kinh nghiệm thực tế: Broker có kiến thức tài chính sâu, hiểu doanh nghiệp, sẽ có phân tích sắc bén hơn người mới vào nghề.
- Cảm xúc cá nhân: Thị trường rơi mạnh, tâm lý sợ hãi; thị trường tăng nóng, tâm lý hưng phấn — hai trạng thái đối lập này thường khiến quyết định đầu tư trở nên thiếu tỉnh táo.
- Tư duy chủ quan: Cùng một thông tin tài chính, mỗi người có thể diễn giải khác nhau. Người lạc quan thấy “cơ hội”, người bi quan thấy “rủi ro”.
Điều này khiến tính nhất quán trong các khuyến nghị đầu tư của con người rất khó đảm bảo. Một broker có thể hô “mua mạnh” vào tháng này, nhưng tháng sau — chỉ vì tâm lý thị trường thay đổi — lại khuyến nghị “bán hết để tránh rủi ro”.
Thực tế, thị trường chứng khoán là nơi cảm xúc được phóng đại rõ rệt nhất. Và chính vì thế, sự xuất hiện của AI – một “nhà đầu tư không cảm xúc” – trở nên đáng chú ý.
AI – “nhà phân tích” không cảm xúc và có trí nhớ vô hạn
AI không mệt mỏi. AI không sợ hãi. không có cảm xúc, dữ liệu lớn, nhiều mô hình.
Điều này giúp AI có thể phân tích, đánh giá, và ra quyết định dựa trên dữ liệu thuần túy, không bị chi phối bởi yếu tố tâm lý hay tin đồn thất thiệt.
Trong lĩnh vực chứng khoán, AI được ứng dụng vào nhiều khâu khác nhau:
- Phân tích dữ liệu lớn (Big Data): AI có thể quét hàng triệu dòng dữ liệu từ giá cổ phiếu, báo cáo tài chính, tin tức, thậm chí là tâm lý nhà đầu tư trên mạng xã hội.
- Dự báo xu hướng (Predictive Analytics): Dựa trên mô hình học máy (Machine Learning), AI nhận diện mô hình biến động giá và đưa ra dự đoán xác suất cao về hướng đi của thị trường.
- Tự động giao dịch (Algorithmic Trading): Các công cụ AI phổ biến hiện tại mình biết chưa có việc thay người để giao dịch. Tuy nhiên, mình thấy đây không phải là việc khó! Hãy nhìn cách bạn ra yêu cầu trên Gemini, nó có thể giúp bạn tạo lời nhắc, ghi chú trên các ứng dụng cùng hệ sinh thái của Google. Như vậy, cơ bản chỉ cần một kết nối API đủ mạnh giữa các ứng dụng và được sự cho phép của các bên, thì việc AI tự động đi lệnh không còn khó (Có lẽ khó ở mặt pháp lý, khống chế các rủi ro chứ không khó ở mặt kỹ thuật).
- Tư vấn thông minh (AI Advisor): Các nền tảng như ChatGPT, Copilot, hay hệ thống nội bộ của các công ty chứng khoán có thể đóng vai trò “trợ lý đầu tư”, gợi ý danh mục phù hợp với khẩu vị rủi ro của người dùng.
Lợi thế của AI so với con người nằm ở ba điểm mấu chốt:
- Tính nhất quán: AI không đổi quan điểm theo cảm xúc hay tin đồn. Một khi thuật toán xác định nguyên tắc đầu tư, nó sẽ tuân thủ tuyệt đối.
- Xử lý dữ liệu vượt trội: AI có thể đọc và phân tích lượng dữ liệu mà con người phải mất hàng năm mới xem hết.
- Khả năng học hỏi liên tục: Mỗi lần thị trường biến động, AI lại có thêm dữ liệu mới để huấn luyện, giúp mô hình ngày càng chính xác hơn.
Viễn cảnh
Khi mà AI nhận được đủ sự tin tưởng từ người dùng, thì ngày mà AI đi lệnh, chiến nhau trên bảng điện tử sẽ không còn xa. Lúc đó, con người có lẽ là những ông chủ đúng nghĩa. Ông nào thuê được con AI mạnh hơn, nhanh hơn; hoặc train được con AI tốt hơn thì cơ hội kiếm được tiền nhiều hơn/ hoặc ít nhất là đi được nhiều lệnh hơn 🙂
Có những giải tổ chức so sánh khả năng đầu tư của AI và con người. Có thể, rất có thể sẽ tổ chức một giả đấu giao dịch T0, 24/7, người và AI cùng một điểm xuất phát và xem sau 1 thời gian nhất định, ai tạo ra lãi nhiều hơn. Chưa biết ai thắng, chưa biết con người có trap được AI không nhưng chắc chắn rằng con người sẽ mệt, sẽ cần ăn ngủ, còn AI thì “còn điện là còn trade”.
Sẽ có những AI giàu kinh nghiệm, quản lý vốn lớn; sẽ có những AI non nớt, mới vào nghề. Những nhà đầu tư thủ công sẽ chỉ còn trông chờ vào đầu tư giá trị.
Sẽ có bối cảnh AI bị lỗi, đặt lệnh loạn xị gây ra biến động thị trường một cách không có quy tắc.
Mất đi sự đa dạng: Thị trường không còn phản ánh đa dạng tâm lý con người mà chỉ là sự lặp lại của các mô hình toán học, khiến chu kỳ tăng/giảm càng khắc nghiệt hơn.
